4×4 sistemi nedir ve nasıl çalışır
Four Wheel Drive (4WD-FWD), All Whell Drive (AWD) ve Four Wheel Steering (4WS-FWS) sistemleri birbirinden fazlaca değişik işlevlere haiz olmalarına karşın halk içinde sıkça birbirine karıştırılmaktadır. Bilhassa yeni bir otomobil alacak olanlar için bu terimlerinin farklılıklarının bilinmesi fazlaca önemlidir. Şundan dolayı araçlar arasındaki arazi, binek şeklinde farklılıklar bu terimlere nazaran birbirinden ayrılmakta ve ihtiyaca nazaran şekillenmektedir.
1)Four Wheel Drive (4WD): Dört çeker (4×4) olarak malum sistem aslolan olarak budur. Aslolan olarak diyorum şu sebeple birazdan bahsedeceğimiz AWD sistemiyle çokca karıştırılmaktadır. Otomobil tarihinde ilk kez 1905 senesinde kullanılan bu sistem 1970′li yıllarda ise Subaru tarafınca ilk kez seri üretime geçmiştir. Ondan sonra Audi ve Mitsubishi bu sistemi seri üretim otomobillerine uygulamışlardır.
Dört çeker sistem kendi içinde Part Time ve Full Time olarak ikiye ayrılmaktadır. Part Time dört çeker sistemler sürücü tarafınca istenildiği anda devreye sokulabilen sistemlerdir. Full Time dört çeker sistemler ise sürücüden bağımsız olarak otomatikman devreye giren ya da devamlı devrede olan sistemlerdir.
a) Gerektiği Süre Kullanılan Sistem (Manuel): 4X4 araçların ön ve arkada iki diferansiyel bulunur ve sürücü dört çeker sistemi devreye sokmadığında standart olarak arka diferansiyel hareket halindedir. Ön diferansiyel ise sürücünün takviye vitesi olarak adlandırılan sistemi devreye sokmasıyla harekete geçer. Bu durumda motor gücü yarı yarıya ön ve arka diferansiyele paylaştırılır ve bilhassa yokuşlarda-kaygan zeminlerde daha iyi çekiş sağlanır.
b) Devamlı Kullanılan Sistem (Tam Otomatik): Bu sistemde 4 tekerde devamlı olarak etkinlik halindedir ve bu sistemde takviye vitesi bulunmaz.
c) Yol Şartlarına Nazaran Kendini Ayarlayabilen Sistem (Yarı Otomatik): Bu sistem Tam Otomatik sisteme göre daha avantajlıdır. Şundan dolayı bu sistemde sürücü 4×4′ü hem kendi isteği doğrultusunda devreye sokabilir hem de aracın yol şartlarına nazaran kendisini ayarlaması sağlanabilir.
Kısaca vasıta devir sensörlerinin yardımıyla ıslak zeminlerde, yokuşlarda yada aracın devrinin düşmüş olduğu öteki durumlarda otomatikman devreye girebilmektedir. Ek olarak sistemin devrede olduğu mevzusunda gösterge panelinde 4WD işaretiyle sürücüye informasyon verilir.
Dört çeker sistemi ıslak zeminlerde ve yokuşlarda pozitif yönde etkisinde bırakır oluşturabildiği şeklinde virajlarda ve ani manevralarda da yol tutuşunu artırabilmektedir.
2)All Wheel Drive (AWD): Bu sistem aslen 2WD şu demek oluyor ki iki çeker sistemdir. Sadece aracın zorlandığı durumlarda devreye girer ve emek verme prensibi 4WD sistemine nazaran mekanik değil elektroniktir. Eğer aracınız önden çekiş sistemine sahipse düzgüsel şartlarda motor gücünün %100′ü ön aks miline aktarılır. Olur da ön tekerler patinaj atmaya başlarsa ön aks milinden kaybedilen gücün bir kısmı elektronik bir sistem ile arka aks miline aktarılır.
Bu durumun 4WD sistemden farkı, 4WD ihtimaller içinde bir zorlanma durumunda motor enerjisini öne ve arkaya eşit oranda dağıtırken, AWD sistemi ise ön aks milinde kaybedilen gücün kimi vakit %90′ını bile arka aks miline aktarabilmesidir. Kısaca bir dengesizlik söz mevzusudur. Bu yüzden AWD sistemleri 4×4 olarak adlandırılamaz. Öteki bir farklılık ise AWD sisteminde 4 tekerin birbirinden bağımsız hareket edebilmesidir.
3)Four Wheel Steering (4WS): Four Wheel Steering şu demek oluyor ki dört tekerden yönlendirme sistemi olarak adlandırılan bu uygulama ise ilk olarak Mazda, Honda, Mitsubishi şeklinde japon otomobil üreticileri tarafından seri üretimde kullanılmıştır. Bu sistemin motor gücüyle ya da aktarma ile alakası yoktur.
Yalnız güvenli sürüş ve kolaylık sağlamak amacıyla geliştirilmiştir fakat günümüzde otomobil güvenlik teknolojilerinin gelişmesiyle arka planda kalmıştır ve neredeyse hiçbir binek araca uygulanmamaktadır. Yalnızca inşaat sektöründe kolaylık sağlamak amacıyla bazı kepçe ve graderlere uygulanan bir sistemdir.
Emek verme prensibi oldukça basittir. Direksiyonu sağ yada sol yöne doğru çevirdiğinizde ön tekerleklerin ortalama 5′te 1′i kadar, arka tekerleklerde hızınıza bağlı olarak sağ yada sola doğru dönmektedir. Böylece aracınızı park ederken kolaylık sağlamış olduğu şeklinde yüksek hızdayken ve sollama yaparken güvenli sürüş sağlamaktadır.
